TUS

Efektywność treningów danego dziecka zależy od:

• potencjału,
• zdolności komunikowania się,
• inteligencji,
• osobowości,
• wychowania,
• środowiska, w którym żyje.

     Na początku metoda treningu umiejętności społecznych skierowana była do osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim i tych, które potrafiły czytać i pisać. Szybko jednak zauważono, że wykorzystując dostępne narzędzia i rozwiązania, można dopasować TUS do pracy z osobami z różnym stopniem niepełnosprawności – umiarkowaną i znaczną niepełnosprawnością intelektualną, z całościowymi zaburzeniami rozwojowymi oraz zaburzeniami zachowania. Potrzebę pracy tą metodą wpisano w różnego rodzaju rozporządzenia oraz we wskazania dla terapeutów w orzeczeniach o niepełnosprawności.

Trening umiejętności społecznych polega na nabywaniu i podnoszeniu konkretnych umiejętności społecznych, czyli konkretnych zachowań stosowanych w zaistniałej sytuacji, ale także na oduczaniu zachowań niepożądanych i nieadekwatnych. Uczestnik treningu nabywa wachlarz zachowań, które może skutecznie wykorzystać w konkretnej rzeczywistej sytuacji.

    W treningu ważną rolę odgrywa sam uczestnik. To on wskazuje nam drogę do wspólnej pracy. Ważną rolą w treningu jest uzyskiwanie przez uczestnika informacji zwrotnych od trenera, analizowanie, modelowanie, czy wręcz modyfikowanie nieefektywnych działań, a w ich miejsce tworzenia nowych zachowań.

    Trening u niektórych dzieci może trwać kilka miesięcy, a nawet lat. W szybkim tempie nie zmienimy zachowania dziecka na adekwatne i akceptowane społecznie. Trening jest długim i systematycznym procesem.

    W treningu umiejętności społecznych ważna jest wnikliwa obserwacja dziecka podczas zajęć. W czasie zajęć istotnym jest wypytywanie dziecka o jego samopoczucie, komfort, o to co czuje. Należy pamiętać również o tym, że to, co dla prowadzącego trening jest łatwe i proste, dla dziecka takie proste już nie jest. To co dla otoczenia jest oczywiste i zrozumiałe, dla dziecka już takie nie jest.

     Ważne jest, żeby wiedzieć, że treningi wzmacniane są nagrodami i przyjemnościami. Musimy wiedzieć, co dziecku sprawia przyjemność i co je cieszy (czy dziecko woli wzmocnienia społeczne czy bardziej działają na niego wzmocnienia biologiczne – na przykład smakołyki).

    Najczęściej treningi umiejętności społecznych prowadzi się grupowo. Najbardziej sprzyjająca liczebność grupy to 6-8 osób. Dobór dzieci do grupy nie może być przypadkowy. Ważnym kryterium doboru jest wiek (różnica wieku nie powinna przekraczać 2 lat), podobny rodzaj niepełnosprawności czy możliwości uczestniczenia i podążania za treściami i trybem pracy całej grupy.

    Często nie zdajemy sobie sprawy z tego, że zajęcia indywidualne prowadzone  z dzieckiem, to również trening umiejętności społecznych (np. nauka otwierania drzwi, trening higieniczny czy trening jedzenia  to część TUS-u).

Cele treningu umiejętności społecznych:

• optymalizacja zachowań społecznych;
• korygowanie nieprawidłowych nawyków i zastąpienie ich nawykami adekwatnymi do sytuacji;
• uzyskanie umiejętności, kompetencji i wiedzy społecznej;
• przełożenie wyuczonych i wyćwiczonych zachowań na sytuacje życia codziennego (najważniejsze).

Rola treningu umiejętności społecznych (M. Szczyglik)

• Rola edukacyjna – uczę się czegoś nowego z zakresu umiejętności społecznych.
• Rola kompensacyjna – pomoc w osiąganiu możliwie najwyższego poziomu funkcjonowania społecznego z uwzględnieniem wszelkich ograniczeń wynikających z deficytów, np. niepełnosprawność ruchowa, intelektualna itp.
• Rola korekcyjna – zmieniam swoje zachowanie, bo jest to odpowiedź na żądania społeczne.
• Rola terapeutyczna – trening umożliwia dziecku zrozumienie własnego potencjału i możliwości.